"Xa non chega con parecer verde, agora hai que selo e demostralo". Miguel Varela comparte a súa visión a través deste artigo sobre como cada vez é máis importante que a empresa produtora se responsabilice dos residuos que produce ata o seu tratamento final. A regulación europea de residuos co rigoroso control da trazabilidade e o aumento das obrigas dos produtores dos residuos crean un novo escenario no que tamén xorden oportunidades económicas.
Na madrugada do 13 de maio de 2016 produciuse un terrible incendio no vertedoiro de pneumáticos de Seseña , entre Madrid e Castela-A Mancha. 90.000 toneladas de pneumáticos almacenados ilegalmente nunha instalación que acumulaba denuncias arderon en chamas, provocando un fume tóxico que obrigou a evacuar a miles de veciños da localidade.
Moitos países en desenvolvemento acaban converténdose na vía doada de facer desaparecer os residuos dos países máis ricos. Podemos citar algúns exemplos como o cemiterio da moda rápida no deserto de Atacama, en Chile , onde se acumulan sen control toneladas de residuos de roupa e téxtiles; o vertedoiro de residuos electrónicos de Agbogbloshie en Ghana ou os residuos plásticos que acaban en países do sueste asiático como Filipinas . Non obstante, INTERPOL advirte de que os delitos relacionados co tráfico de residuos son moi beneficiosos e non fan máis que crecer .
Que teñen en común o incendio de Seseña co vertedoiro de residuos electrónicos de Ghana ou o cemiterio de roupa de Atacama? Temas de control inspección aparte, todas estas situacións teñen unha causa común: a falta de responsabilidade das empresas productoras destes residuos . Porque estes residuos non apareceron por arte de maxia nun vertedoiro dun país en vías de desenvolvemento, teñen unha orixe con nomes e apelidos.
Non o escoitarás con estas palabras pero, por desgraza, é a actitude de moitas empresas á hora de xestionar os seus residuos: " o lixo só é o meu problema cando está dentro da casa ". Unha vez que o residuo sae do meu centro, traslado o problema a outro. Conciencia tranquila.
Para evitar problemas de contaminación derivados da xestión ilegal de residuos, problemas que acaban afectando gravemente á saúde das persoas, é fundamental que a empresa produtora se responsabilice dos residuos que produce ata o seu tratamento final.
O tsunami normativo europeo dos residuos vai nesta liña: un rigoroso control da trazabilidade desde a orixe ata o último tratamento e un aumento dos deberes dos produtores dos residuos, que deben responsabilizarse da súa xestión dilixente. Non é nada novo: principios como a proximidade, a precaución ou o popular " o que contamina paga " son os piares da lexislación ambiental.
Sen contar as oportunidades económicas que se presentan ao incentivar que os residuos pasen polas canles axeitadas para ser reintegrados como recursos na economía circular ou as presións dos consumidores e mercados, cada vez máis esixentes cos criterios medioambientais das empresas: xa non chega con parecer verde, agora hai que selo e demostralo.
A Directiva Marco de Residuos 2008/98 establece no seu artigo 15 dous conceptos importantes relacionados cos deberes e responsabilidades do produtor de residuos:
Deste xeito, cada Estado pode decidir ata que punto pon o punto de mira no produtor, na orixe dos residuos. Esta responsabilidade pode ser total ata o seu tratamento final, compartida co resto de participantes na cadea de valor dos residuos ou delegada unha vez que o residuo sexa entregado a un xestor, independentemente do tratamento que se lle aplique.
A responsabilidade compartida do produtor leva anos presente en países como Francia, Reino Unido ou Alemaña ( recomendamos este estudo comparativo de ASEGRE de hai uns anos ).
Este modelo aumenta o compromiso do produtor coa correcta xestión e tratamento dos residuos, desvinculao en parte de criterios puramente económicos e fomenta o control e a autoconciencia do volume de residuos producidos, o que sen dúbida estimula ás empresas a mellorar a xestión dos seus residuos como,por exemplo:
En España, o cambio ao modelo de responsabilidade compartida é recente, dende a publicación da Lei 7/2022 de residuos e solos contaminados para unha economía circular (LERSEC). No seu artigo 20 relativo ás obrigas do produtor inicial ou doutro posuidor, indícase que cando os residuos se entregan a un xestor ou distribuidor intermedio, a responsabilidade do produtor ou posuidor inicial do residuo remata cando se realice o tratamento completo e final. debidamente documentada. Tamén se aclaran as operacións de tratamento intermedio: valorización R12 e R13 e eliminación D8, D9, D13, D14 e D15, segundo os anexos I e II da Directiva Marco de Residuos CE 2008/98 .
Escaseza de materias primas e recursos. Poboación en crecemento. Quecemento global. Economía Circular. Servitización. Green Deal . Descarbonización e dixitalización... conceptos que resoan cada vez máis nestes convulsos anos 20 que viron a luz da man da crise sanitaria do COVID-19.
Os residuos, tradicionalmente a Cincenta do sector ambiental, debidamente tratados e transformados en recursos, son un elemento fundamental para reducir os gases de efecto invernadoiro que provocan o quecemento global, xerar novos modelos de negocio, fluxos económicos e emprego e, sobre todo, para protexer a saúde dos ecosistemas e das persoas que habitan o planeta , algo que ás veces esquecemos.
A responsabilidade do produtor dos residuos ata o seu tratamento final é, sen dúbida, unha das ferramentas máis eficaces para conseguir precisamente isto. Aínda queda moito por percorrer pero cada vez son máis as organizacións que deciden dar un paso máis aló no que á xestión dos seus residuos se refire.
Acabouse sacar o lixo e esquecerse? Xa veremos.
.jpg)
.jpg)
